Witamina D-25(OH)

W jakim celu

Badanie poziomu witaminy D jest kluczowe m.in. w ocenie zapotrzebowania na suplementację tego składnika. Pozwala na wykrycie ewentualnego niedoboru - wynik badania wit. D jest punktem wyjścia do ustalenia prawidłowej dawki preparatu z witaminą D.

Opis badania

Witamina D należy do grupy rozpuszczalnych w tłuszczach witamin o bardzo szerokim oddziaływaniu biologicznym. Powstaje w wyniku syntezy skórnej, po ekspozycji na promieniowanie światła słonecznego o długości fali 280-300 nm (promieniowanie ultrafioletowe) oraz jest przyjmowana z pokarmem.

Główną funkcją witaminy D jest kontrola gospodarki wapniowo-fosforanowej, poprzez oddziaływanie na jelita, nerki i kości, wykazuje także liczne działania pozaszkieletowe. Istotne jest  jej działanie plejotropowe poprzez wpływ na ekspresję genów, co wydaje się kluczowe dla obniżenia ryzyka rozwoju nowotworów, chorób autoimmunizacyjnych, astmy oskrzelowej, chorób: alergicznych, sercowo-naczyniowych, atopowego zapalenia skóry, komplikacji okołoporodowych, a nawet zaburzeń neuropoznawczych. Ponadto witamina D obniża zapadalność na nawracające infekcje, wpływa na odporność organizmu.

W Polsce synteza witaminy D w skórze może być efektywna w okresie wiosenno-letnim (od  maja do września), pomiędzy godziną 10.00 a  15.00, kiedy kąt padania promieni słonecznych jest odpowiedni, temperatura powietrza sprzyja kąpielom słonecznym, a pokrywa chmur nie przysłania słońca. W takich warunkach ekspozycja co najmniej 18% powierzchni ciała (czyli nieosłonięte przedramiona, podudzia) przez około 15 minut powinna prowadzić do  naturalnej, efektywnej syntezy witaminy D.

W okresie od października do marca w regionach powyżej 35° szerokości geograficznej północnej (w tym w Polsce), skórna synteza witaminy D nie jest efektywna.

Czynniki, takie jak zachmurzenie, zanieczyszczenie powietrza, zwiększona pigmentacja skóry, zaawansowany wiek, nadmierne stosowanie kremów z  filtrem (SPF powyżej 15), znacząco wydłużają czas ekspozycji konieczny do wytworzenia odpowiedniej ilości witaminy D lub uniemożliwiają uzyskanie odpowiedniego zaopatrzenia w witaminę D drogą syntezy skórnej, nawet przy odpowiednim czasie przebywania na słońcu w okresie wiosenno-letnim.

Drugim źródłem witaminy D dla człowieka jest dieta, która pokrywa maksymalnie do 20% dziennego zapotrzebowania. Witamina D występuje w  dwóch formach. Witamina D pochodzenia zwierzęcego to cholekalcyferol (witamina D3), a pochodzenia roślinnego i z grzybów to ergokalcyferol (witamina D2). Naturalnym źródłem witaminy D są głównie ryby, takie jak węgorz, łosoś dziki, śledź, w znacznie mniejszym stopniu żółtko jaja, ser żółty, mleko, niektóre grzyby.

Niedobór witaminy D występuje niezależnie od szerokości geograficznej miejsca zamieszkania, wieku, płci i rasy. W Polsce niedobór witaminy D o różnym nasileniu stwierdzono u 90% osób dorosłych, dzieci i młodzieży.

Badanie poziomu witaminy D jest szczególnie polecane:

• osobom po 65 r.ż.
• kobietom w wieku okołomenopauzalnym 
• osobom z nadwagą / niedowagą
• osobom mało aktywnym fizycznie – wykonującym mniej niż 30 minut wysiłku fizycznego dziennie 
• osobom na dietach eliminacyjnych / diecie bezmlecznej / osobom z nietolerancja laktozy 
• osobom z upośledzoną odpornością - cierpiącym na częste infekcje bakteryjne lub wirusowe 
• osobom chorym na osteoporozę / choroby układu sercowo - naczyniowego / choroby autoimmunologiczne (RZS, Hashimoto, cukrzyca typu 1, łuszczyca) 
• osobom z upośledzonym wchłanianiem z przewodu pokarmowego (stany zapalne jelit, IBS)

Ponadto badanie stężenia witaminy D powinno zostać wykonane przed rozpoczęciem suplementacji, w celu ustalenia właściwej dawki. Osoby, które są w trakcie przyjmowania witaminy D powinny zbadać jej poziom w celach kontrolnych, po ok. 3 miesiącach od rozpoczęcia leczenia.

Należy pamiętać, że nadmierna podaż witaminy D jest toksyczna.

Zakresy referencyjne:

• 0–10 ng/ml - ciężki niedobór witaminy D – leczenie niedoborów (dawki zależne od wieku i masy ciała – wykonać badanie kontrolne po 1-3 miesiącach)
• >10–20 ng/ml - znaczny niedobór witaminy D - leczenie niedoborów, należy upewnić czy suplementacja prowadzona jest prawidłowo i ewentualnie dokonać korekty.
• 20 - 30 ng/ml - niewystarczające (suboptymalne) stężenie witaminy D - należy upewnić się, czy suplementacja prowadzona jest prawidłowo
• 30 - 50 ng/ml - optymalne stężenie witaminy D - utrzymanie stosowanej dawki dla osób bez niedoborów, zalecane kontynuowanie dotychczasowego postępowania
• >50 - 100 ng/ml - wysokie stężenie witaminy D - zmniejszenie stosowanej dawki lub zaprzestanie suplementacji, należy upewnić się czy suplementacja prowadzona jest prawidłowo
• >75–100 ng/ml - należy wstrzymać podaż preparatów witaminy D na okres 1–2 miesięcy;
• >100 ng/ml - toksyczne stężenie witaminy D - należy bezwzględnie przerwać suplementację witaminy D, ocenić poziom wapnia w surowicy i w moczu oraz monitorować 25(OH)D w odstępach miesięcznych aż do uzyskania stężenia 25(OH)D ≤50 ng/ml

Zapraszamy do pobrania e-booka DIAGNOSTYKA NIEDOBORÓW WITAMINY D

Zapraszamy do obejrzenia webinarium, które dla pacjentów ALAB laboratoria poprowadził prof. Paweł Płudowski, od kilkunastu lat zajmujący się zagadnieniami dotyczącymi znaczenia witaminy D dla zdrowia człowieka. Autor i współautor rekomendacji suplementacji witaminy D w Europie Środkowej i w Polsce. Przewodniczący Komitetu Naukowego i Organizacyjnego Międzynarodowych Konferencji pt. „Witamina D – minimum,maximum, optimum” w latach 2012, 2015 i 2017. Prezes EVIDAS – Europejskiego Towarzystwa Witaminy D.

Zapraszamy również do obejrzenia wypowiedzi naszego eksperta o tym, dlaczego suplementacja witaminy D powinna odbywać się pod kontrolą jej stężenia w surowicy.

Przygotowanie do badań:

• materiałem do badania jest krew
• badanie nie wymaga specjalnego przygotowania, można je wykonać o dowolnej porze dnia, nie trzeba być na czczo

Jeśli już suplementujesz witaminę D3, nie odstawiaj jej do badania. Nie odstawiaj również żadnych innych leków. 

Przygotowanie do badań

Pod tymi linkami znajdziesz informację o przygotowaniu się do badania:
Jak przygotować się do pobrania krwi?